क्रिकेटको सुरूवात १६औँ शताब्दीको इङ्ग्ल्यान्डका साना गाउँहरूमा भएको मानिन्छ। स्थानीय बासिन्दाले काठको लठ्ठी र बलजस्तै वस्तु प्रयोग गरेर खेलेको साधारण खेल समयसँगै विकसित हुँदै अभिजात वर्गसम्म पुगेको थियो। १५९८ मा पाइएका कागजी प्रमाणहरूले क्रिकेट त्यसअघि नै लोकप्रिय भइसकेको संकेत गर्छ।

सन् १७४४ मा पहिलोपटक ‘Laws of Cricket’ नामक आधिकारिक नियमावली बनेपछि खेलले आधुनिक संरचना पायो। १७८७ मा MCC (Marylebone Cricket Club) गठन भयो र यसले विश्व क्रिकेटका नियम बनाउने जिम्मेवारी सम्हाल्यो। १८७७ मा अस्ट्रेलिया र इङ्ग्ल्यान्डबीच पहिलो टेस्ट खेलिएको दिन क्रिकेट अन्तर्राष्ट्रिय खेलको रूपमा स्थापित भयो। पछि ODI, Limited Overs Cricket र T20 को आगमनले क्रिकेटलाई मनोरञ्जन, व्यवसाय र ग्लोबल लोकप्रियताको नयाँ युगमा पुर्‍यायो।

---

नेपालमा क्रिकेटको आगमन र विकास

नेपालमा क्रिकेट राणा शासनकालमा ब्रिटिस सैनिक अधिकारीहरूमार्फत भित्रिएको मानिन्छ। तर खेलले औपचारिकता पाउन भने सन् १९४६ मा नेपाल क्रिकेट संघ स्थापना भएको क्षण महत्वपूर्ण बन्यो। नेपालले १९९६ मा ICC को सदस्यता पाएपछि अन्तर्राष्ट्रिय यात्रा सुरु भयो। २०१४ मा पहिलोपटक T20 विश्वकप खेल्दा नेपालले विश्व क्रिकेटको ध्यान खिच्यो। २०१८ मा नेदरल्याण्ड्सलाई हराएर ODI दर्जा पाउनु नेपाली क्रिकेटको ऐतिहासिक क्षण रह्यो।

आज नेपाल क्रिकेट विश्व क्रिकेटमा तीव्र गतिले उक्लिरहेको शक्तिका रूपमा हेरिन थालिएको छ। युवा प्रतिभाहरू, बढ्दो दर्शक आधार र घरेलु प्रतियोगिताको विस्तारले नेपालको क्रिकेट समृद्ध दिशातर्फ अघि बढिरहेको छ।

---

NPL: नेपाली क्रिकेटलाई व्यावसायिकतामा लैजाने मोड

विश्वभर T20 फ्रेन्चाइजी लिगहरू फैलिन थालेपछि नेपालमा पनि आधुनिक र व्यवसायिक घरेलु प्रतियोगिताको आवश्यकता देखियो। यही आवश्यकताबाट प्रेरित भएर सन् २०१४ मा Nepal Premier League (NPL) सुरु भयो। Zohra Sports Management द्वारा आयोजित NPL ले T20, One-Day र 50-over फर्म्याट समेटेर नेपाली क्रिकेटमा फ्रेन्चाइजी संस्कृतिको सुरुवात गर्‍यो।

यद्यपि व्यवस्थापन र आर्थिक चुनौतीका कारण NPL नियमित रूपमा सञ्चालन हुन सकेन, यसले EPL, DPL, PMPL जस्ता नयाँ फ्रेन्चाइजी लिगहरूको बाटो खोलिदियो। खेलाडीलाई exposure, दर्शकलाई मनोरञ्जन र बजारलाई व्यावसायिकता दिने काम NPL ले नै पहिलोपटक प्रभावकारी रूपमा गर्‍यो।

---

नेपाल क्रिकेटको उज्वल भविष्य

आज क्रिकेट नेपालमा सबैभन्दा मनपर्ने खेलको रूपमा जमिसकेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय सफलतादेखि घरेलु लिगहरूको विस्तारसम्म, नेपाल क्रिकेटले छोटो समयमा धेरै उपलब्धि हासिल गरेको छ। नयाँ पुस्ताका खेलाडीको उदय, करोडौँ दर्शकको साथ र फ्रेन्चाइजी लिगहरूको विकासले गर्दा नेपाल क्रिकेट विश्व क्रिकेटमा अझै माथि उक्लिँदै छ।

१६औँ शताब्दीको इङ्ग्ल्यान्डको गाउँबाट सुरु भएको क्रिकेट अहिले नेपालका हजारौँ युवाको प्रेरणा र राष्ट्रको गौरव बनिसकेको छ। NPL जस्ता लिगहरूले आधुनिक र व्यावसायिक क्रिकेट संस्कृतिको जग बसालेका छन्, जसले नेपालको भविष्य अझ उज्ज्वल देखिन्छ।